Ki konsekans itilizasyon chatiman kòpòrel nan lekòl yo? Se sou tèm sa a animatè emisyon Lekòl Nou an, Johnny Jean, te resevwa Sikilòg Johanne Refusé. Nan emisyon sa a ki disponib sou chèn YouTube Lekòl Nou an, yo t ap diskite sou enpak negatif chatiman kòpòrel genyen sou devlopman timoun nan lekòl yo, ak kijan li ka afekte yo sikolojikman, emosyonèlman, ak akademikman.

Emisyon sa a fèt nan kad pwojè Lekòl Nou, yon inisyativ Fondasyon Konesans ak Libète (FOKAL) mete sou pye, gras ak sipò finansye Agence Française de Développement (AFD). Objektif pwojè a se valorize wòl sosyal pwofesè yo pandan l ap fè pwomosyon dyalòg nan kominote yo pou echanje otou chanjman ki nesesè nan sistèm edikatif ayisyen an.
Nou envite w klike sou lyen sa a pou w koute emisyon an : https://bit.ly/402vx9G

Konpayi Atistik Palto Vanyan ap envite piblik la nan konferans lansman pwochen espektak li ki pote non « Madan Kolo ». Aktivite sa ap fèt dimanch 15 desanm 2024, nan Sant Kiltirèl Brezil-Ayiti nan Petyonvil, sòti 10è nan maten pou rive 4è nan apremidi.

Objektif aktivite a se prezante espektak « Madan Kolo », ki pral fèt 29 desanm 2024, pou selebre 275 lane fondasyon vil Pòtoprens. Espektak sa se yon kout rèl atistik ki pral klèwonnen nan zòrèy tout moun, pou kenbe vivan memwa vil Pòtoprens, yon patrimwàn ki an danje. Espektak la ap montre tou diferan aspè istorik ak kiltirèl vil la, yon fason pou ankouraje refleksyon sou enpòtans prezèvasyon patrimwàn kiltirèl nou yo.

Pandan jounen an, gen plizyè lòt evènman kiltirèl ki pral fèt, tankou konferans, deba, ekspozisyon foto ak tablo. Nan ekspozisyon sa a, piblik la ap gen chans pou dekouvri travay Kesler Bien-Aimé ansanm ak lòt atis ki ap prezante vil Pòtoprens nan tout dimansyon li, sòti nan lavi chak jou rive nan eritaj istorik li.

Se yon randevou ou pa dwe rate si w vle aprann plis sou istwa Pòtoprens epi dekouvri richès patrimwàn li atravè atizay ak kreyasyon atistik. Vini, pataje sa ak zanmi ou, epi patisipe nan selebrasyon sa a pou onore vil la ak patrimwàn li.

Kijan lekòl ka pote refleksyon sou aspirasyon, valè, ak priyorite yon kominote? Ki estrateji efikas kominote a ka adopte pou kontribye nan devlòpman edikasyon timoun yo? Se kèk nan kesyon esansyèl ki te abòde nan emisyon espesyal kote Johnny Jean te mennen yon dyalòg pwofon ak Vernet Etienne, espesyalis nan edikasyon ak devlòpman kominotè.

Pandan diskisyon an, yo te gade wòl lekòl kòm yon motè transfòmasyon sosyal epi mete aksan sou nesesite pou gen yon relasyon solid ant lekòl yo ak kominote yo, yon fason pou garanti sistèm edikatif la reyèlman reponn a bezwen moun ki ap sèvi ak li yo.

Nou envite w koute refleksyon sa yo atravè edisyon espesyal sa ki reyalize nan kad pwojè Lekòl Nou. Koute, analize, epi enspire w pandan w ap klike sou lyen sa a: https://bit.ly/3OGkooE

Ensekirite k ap vale teren nan peyi a ap fè gwo domaj nan plizyè nivo e li touche tout kategori sosyopwofesyonèl nan sosyete a. Pami yo, pwofesè lekòl yo, ki souvan fè fas ak presyon fizik ak emosyonèl nan yon kontèks ki deja difisil.

Nan emisyon sa a, Johnny Jean te akeyi Sikològ Ronald Jean-Jacques, ki te fè yon analiz ki gen nannan sou efè kriz la sou sante mantal pwofesè yo. Konvèsasyon an mete aksan sou estrès ki gen pou wè ak ensekirite a, ki ka afekte kapasite pwofesè yo pou yo anseye ak soutni elèv yo emosyonèlman.

FOKAL envite w pran yon ti tan pou w koute emisyon espesyal sa, ki fèt nan kad aktivite pwojè Lekòl Nou. Se yon refleksyon nesesè sou kijan nou ka sipòte pwofesè nou yo nan moman difisil sa yo.

Klike sou lyen sa pou w tande emisyon an : https://bit.ly/4eX6Uj0

Lendi 28 oktòb 2024 la make 41 lane depi UNESCO te rekonèt epi tabli Jounen Entènasyonal Lang ak Kilti Kreyòl, yon rekonesans ki mete lang kreyòl la an valè kòm yon patrimwàn ki ini pèp kreyòl yo nan mond lan. Ane sa a, Akademi Kreyòl Ayisyen (AKA) ap komemore 10 lane depi yo te kreye li. Pou make jounen sa a, AKA chwazi tèm: « Lang kreyòl, zouti rezistans pèp ayisyen an! ». Yon chwa ki pote sou kapasite lang kreyòl la pou li kontinye pwoteje fòs, kouraj, ak lespwa, kilti ak lespri rezistans pèp ayisyen an malgre anpil difikilte nan tout nivo.

Jounen sa a pa sèlman yon selebrasyon lang nou, men li envite chak moun reflechi sou enpòtans lang ak kilti kreyòl la genyen nan lavi tout kominote kreyòl - nan Karayib la, Amerik Latin, Kiba, Brezil, Oseyan Endyen, ak lòt kote ankò. Lang ak kilti se de fas yon menm reyalite ki konstwi idantite pèp yo, ki makònen yo ansanm. Se yon zouti pou moun dekouvri pwòp istwa yo epitou pou yo kapab kominike ak rès mond lan avèk fyète, otantisite epi diyite.

Nan okazyon sa a, Fondasyon Konesans ak Libète (FOKAL) vle remèsye epi salye tout moun ak tout enstitisyon k ap travay san pran souf pou fè lang kreyòl la grandi epi jwenn plas li. Sòti nan otè, atis, pwofesè, jounalis, jiska tout moun k ap fè pwomosyon kreyòl la chak jou. Nou pap bliye travay moun ki pèmèt lang kreyòl lan rive kote l ye a paske lang ak kilti kreyòl la se youn nan zouti peyi a gen dwa revandike pou l sèvi nan tout domèn.

Nou swete yon bèl Jounen Kreyòl a tout Ayisyèn ak Ayisyen, tout kreyolis, tout dyaspora ayisyèn nan, ak tout lòt kominote k ap viv epi pale kreyòl la chak jou! Kreyòl la se pa nou pou n kontinye sonje, reflechi, reziste, grandi, epi kreye yon lavni ansanm. Se avèk lang sa tou nou ka louvri lespri nou bay tout lòt lang nou vle aprann.

Aktivite pou selebre dizyèm anivèsè kreyasyon Kolektif 2 Dimansyon (K2D) yo ap kontinye nan Pòtoprens. Apre fotograf Josué Azor ak Georges Harry Rouzier, kounya se tou pa fotograf Réginald Louissaint Junior ki pral louvri pòt li byen gran bay piblik la pou yon twazyèm « Open studio ». Aktivite sa a ap fèt nan jou samdi k ap 26 oktòb 2024 la nan espas kreyasyon fotograf la ki twouve l nan Tijo, Enpas Baron, nimewo 18, sòti 3zè pou rive 7tè nan aswè.

Nou ankouraje tout moun al patisipe nan bèl aktivite sa a pou nou kapab non sèlman dekouvri sekrè ki kache dèyè zèv atis-fotograf la, men tou pou nou kapab rankontre l epi diskite ak li.

Ansapit se youn nan komin fwontalye ki twouve l nan depatman Sidès peyi a. Nan dezyèm seksyon komin sila ki rele “Nan Bannann”, yo pwodui anpil manje. Men akoz nanpwen wout nan zὸn nan epi tou ak ensekirite a ki enstale sou wout nasyonal #8 la, peyizan nan zὸn sa oblije travèse fwontyè a pou al vann pwodui sa yo kay vwazen, anpil fwa nan pri Dominiken vle. Sa rive tou, Ayisyen ki nan bouk Ansapit la travèse al achte nan mache Pedernales (RD) menm pwodui sa yo byen chè nan men Dominiken paske yo pa rive jwenn yo sou plas.

Se nan sans sa a n ap envite w klike sou lyen ki anba a pou w gade repὸtaj sa a jounalis repòtè Pierre Michel JEAN reyalize pou Ayibopost, gras ak yon sibvansyon FOKAL, sou sitiyasyon peyizan yo nan komin sila.

Depi plizyè lane, zafè sekirite moun an Ayiti bay gwo kè kase. Menm Jounalis, ki ap travay pou enfòme popilasyon an sou sa ki ap pase pa epanye nan zak vyolans ki ap fèt nan peyi a. Nan lide pou ede jounalis yo pwoteje tèt yo epi konnen kisa pou yo fè lè yo gen yon pwoblèm, Pwogram Medya FOKAL, ki jwenn sipò Internews te rive reyalize plizyè fòmasyon pou yo. Nan sans sa, nou te prepare divès kat sekirite pou jounalis yo, yon fason pou pèmèt yo konnen bonjan teknik pwoteksyon yo, pou pwoteje tèt yo lè y ap travay nan yon konjonkti ki difisil. N ap mande zanmi jounalis nou yo pa neglije pataje eleman sila yo ak kòlèg travay nou oubyen kòlèg jounalis nou yo.

Se pou komemore memwa tout moun, fanm kou gason, ki te goumen kont kolonizasyon, esklavaj ak rasis nan fen 18e syèk la sou bout tè sa yo rele Ayiti jodia UNESCO deklare, depi nan lane 1998, dat 28 dawout lan kòm Jounen Entènasyonal pou nou sonje tray Trafik Moun Nwa ki te sòti Lafrik yo ak lè li kaba.

Soti lannwit 22 pou rive 23 dawout 1791, esklav yo fè yon gwo leve kanpe nan Sendomeng, alepòk yon koloni peyi Lafrans. Leve kanpe san pran souf sa te vin transfòme nan yon veritab lagè moun pot ko janm wè. Konsa, nan nwa novanm 1803, nan gwo batay Vètyè a, Lame Endijèn lan te pral ranpòte lagè a sou twoup lame Napoleyon yo ki te vin retabli sistèm esklavaj la ki te gentan kaba depi lane 1793. Zansèt yo te rebay bout tè sa non Ayiti, non pèp Tayino yo te deja ba li a, pou montre gwo volonte pou koupe fache ak sistèm esklavaj lan lè yo deklare tèt yo endepandan nan dat premye janvye 1804 la.

Se te yon lendepandans mond esklavajis lan pa te janm aksepte. Poutèt sa, yo te rive fè jèn nasyon an peye lendepandans sa trè chè. Men sa te pi grav ankò pou peyizan yo, sila yo ki te bay swè ak san yo, sila yo pa te janm konnen kijan yo rele, sila yo ki te koupe fache ak ansyen rejim nan pou libète, egalite, lonè ak diyite te gen tout sans yo.

Kat syèk kote moun pa te pran moun pou moun kite mak fabrik li nan lemond jiskaprezan. De jou an jou, dokimantasyon sou kesyon trafik moun ak lesklavaj lan ap vin pi plis. Moun k ap fè rechèch nan domèn syans sosyal yo, tankou istoryen, jewograf, akeyològ ak filozòf yo pwofite itilize dokimantasyon sa yo pou analize, konprann, konpare epi pataje eleman gwo antrepriz mondyal sa ki te trafik moun nwa nan zòn Oseyan Atlantik la ak nan Oseyan Endyen an, ki te rive mete lapat sou plizyè milyon Afriken epi fè yo travay kòm esklav. Travay kreyasyon aplastik yo, literati, mizik epi ladans, gras ak imajinasyon, pote anpil limyè sou anpil mak krim sa yo kite. Men tou, yo ede nou konprann kokennchenn kouraj viktim yo te genyen pou kanpe anfas bouwo yo ak kalte fòs sa pou goumen pou jwenn liberasyon.

Nan moman kote peyi a ap viv gwo kriz, latwoublay ak tribilasyon ki makònen ak yon sitiyasyon vyolans san parèy k ap kraze epi detwi nou, nou dwe reflechi sou kisa evènman ki te pase nan lannwit sòti 22 pou rive 23 dawout 1791 la te genyen kòm objektif ak pwomès, eseye jwenn epi viv vrè sans lide Libète ak Egalite ki se fondasyon menm peyi d Ayiti.

Se pou komemore memwa tout moun, fanm kou gason, ki te goumen kont kolonizasyon, esklavaj ak rasis nan fen 18e syèk la sou bout tè sa yo rele Ayiti jodia UNESCO deklare, depi nan lane 1998, dat 28 dawout lan kòm Jounen Entènasyonal pou nou sonje tray Trafik Moun Nwa ki te sòti Lafrik yo ak lè li kaba.

Soti lannwit 22 pou rive 23 dawout 1791, esklav yo fè yon gwo leve kanpe nan Sendomeng, alepòk yon koloni peyi Lafrans. Leve kanpe san pran souf sa te vin transfòme nan yon veritab lagè moun pot ko janm wè. Konsa, nan nwa novanm 1803, nan gwo batay Vètyè a, Lame Endijèn lan te pral ranpòte lagè a sou twoup lame Napoleyon yo ki te vin retabli sistèm esklavaj la ki te gentan kaba depi lane 1793. Zansèt yo te rebay bout tè sa non Ayiti, non pèp Tayino yo te deja ba li a, pou montre gwo volonte pou koupe fache ak sistèm esklavaj lan lè yo deklare tèt yo endepandan nan dat premye janvye 1804 la.

Se te yon lendepandans mond esklavajis lan pa te janm aksepte. Poutèt sa, yo te rive fè jèn nasyon an peye lendepandans sa trè chè. Men sa te pi grav ankò pou peyizan yo, sila yo ki te bay swè ak san yo, sila yo pa te janm konnen kijan yo rele, sila yo ki te koupe fache ak ansyen rejim nan pou libète, egalite, lonè ak diyite te gen tout sans yo.

Kat syèk kote moun pa te pran moun pou moun kite mak fabrik li nan lemond jiskaprezan. De jou an jou, dokimantasyon sou kesyon trafik moun ak lesklavaj lan ap vin pi plis. Moun k ap fè rechèch nan domèn syans sosyal yo, tankou istoryen, jewograf, akeyològ ak filozòf yo pwofite itilize dokimantasyon sa yo pou analize, konprann, konpare epi pataje eleman gwo antrepriz mondyal sa ki te trafik moun nwa nan zòn Oseyan Atlantik la ak nan Oseyan Endyen an, ki te rive mete lapat sou plizyè milyon Afriken epi fè yo travay kòm esklav. Travay kreyasyon aplastik yo, literati, mizik epi ladans, gras ak imajinasyon, pote anpil limyè sou anpil mak krim sa yo kite. Men tou, yo ede nou konprann kokennchenn kouraj viktim yo te genyen pou kanpe anfas bouwo yo ak kalte fòs sa pou goumen pou jwenn liberasyon.

Nan moman kote peyi a ap viv gwo kriz, latwoublay ak tribilasyon ki makònen ak yon sitiyasyon vyolans san parèy k ap kraze epi detwi nou, nou dwe reflechi sou kisa evènman ki te pase nan lannwit sòti 22 pou rive 23 dawout 1791 la te genyen kòm objektif ak pwomès, eseye jwenn epi viv vrè sans lide Libète ak Egalite ki se fondasyon menm peyi d Ayiti.